Grensoverschrijdend gedrag. Het woord lijkt meteen te vertellen waar het voor staat: “gedrag wat een grens overschrijdt”. Echter, komt er meer bij kijken dan alleen dat.   

Grensoverschrijdend gedrag kan in allerlei verschillende vormen voorkomen.  
Het kan seksueel van aard zijn, maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om: ongepast gedrag, onaardige opmerkingen, discriminatie, agressie en/of misbruik.  

Het gedrag kan duidelijk ‘zwart wit’ zijn, waarbij iedereen ervan overtuigd is dat het gedrag echt niet kan, maar het kan zich ook in een grijs gebied bevinden waarvan sommige mensen misschien zelfs zouden zeggen: “Je stelt je een beetje aan.” 

Je voelt het al aankomen; grensoverschrijdend gedrag is over het algemeen zeer subjectief. Het kan gaan om gedrag wat de grens van algemeen bestaande normen en waarden overschrijdt, maar het kan ook gaan om gedrag wat jouw persoonlijke grens overschrijdt. Hierbij is het belangrijk om ten alle tijden te beseffen dat jij bepaalt wanneer iemand jouw grens is overgegaan.  

Gedurende de geneeskunde studie kan je spijtig genoeg weleens te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Het merendeel hiervan vindt plaats gedurende de coschappen. 

Dit kan zijn doordat iemand bijvoorbeeld van je eist om iets te doen waar je je nog niet geheel bekwaam in voelt, maar het kunnen ook bepaalde opmerkingen zijn over je uiterlijk, etniciteit, geaardheid en/of religie. Opmerkingen zoals: “Uit welke achterstandswijk kom jij?” en “Kom achter op de motor zitten, dan kunnen we het heel gezellig hebben met elkaar.” zijn weleens voorgekomen.  

Het lastige aan grensoverschrijdend gedrag gedurende je coschappen (en vaak ook op andere momenten) is dat jij je in een kwetsbare positie bevindt. Je bent vaak afhankelijk van de mensen om je heen; of dat nou is voor een eindbeoordeling of voor mooie leermomenten. Hierbij helpt het vaak ook niet mee dat er in sommige ziekenhuizen bij bepaalde specialismen nog altijd sprake is van een sterke hiërarchie waarin de co-assistent zich soms nog altijd ongehoord voelt.  

Al deze verschillende factoren zorgen ervoor dat het ontzettend moeilijk is voor veel studenten om wat te kunnen/durven zeggen over grensoverschrijdende momenten die zij meemaken gedurende hun coschappen. De drempel is soms toch te hoog. Bovendien hebben studenten ook weleens het gevoel alsof ze zich aanstellen en alsof het aan hen ligt. 

Aan de hand hiervan en als iemand zijnde die zelf ook te maken heeft gehad met grensoverschrijdend gedrag hierbij mijn adviezen voor het geval dat jij hier ooit mee te maken krijgt:  

1. Praat er met iemand over

Het klinkt heel vanzelfsprekend, maar dat is het absoluut niet. Veel mensen vinden het heel moeilijk om het er met iemand over te hebben.  

Communicatie en jouw hart luchten bij iemand (tja, het klinkt misschien een beetje cliché, maar dat maakt het niet minder waar) kan je goed doen en soms zelfs een nieuw perspectief geven.  Het is belangrijk dat je je gehoord en serieus genomen voelt in deze situatie.  

Je kan praten met een vriend/vriendin/mede-co/vertrouwenspersoon: het maakt niet uit met wie, zolang jij je maar op je gemak voelt bij diegene. 

2. Overweeg of je er een melding van wilt maken

Het maken van een melding kan hoogdrempelig en confronterend zijn. Je kan de app “Zou ik wat zeggen” van de VU downloaden om zo laagdrempelig advies te krijgen over o.a. het maken van een melding. Dit kan ook anoniem gebeuren; mocht je dit toch fijner vinden. Daarnaast kan je ook de app gebruiken in het geval dat je door iemand in vertrouwen bent genomen of als jij zelf bent aangesproken op je gedrag. Onthoud dat het maken van een melding ook voor verandering kan zorgen. Wie weet voorkom je zo dat iemand anders hetzelfde meemaakt of misschien zelfs wel erger. 

3. Help anderen

Praat met andereen op het moment dat iemand wat zegt of doet tegen een ander waarvan jij je twijfels hebt of het wel goed aankomt bij diegene. Wellicht zat diegene er wel mee en is het gesprek wat jij aangaat de aanleiding voor diegene om het eindelijk met iemand te kunnen bespreken. Je vergissen kan natuurlijk ook altijd, maar liever één keer te veel gevraagd dan één keer te weinig.  

Ik hoop dat jullie hier wat aan hebben. Voor nu wil ik eindigen met het volgende:   

“Someone, somewhere, had to have been the first. This way, the many were able to follow, and change was made.” 

Download de "Zou ik wat zeggen" app voor Android of Apple.